Merkezli, Merkezsiz ve Dagitilmis Sistemler – 2. Kisim

Cok teknik aciklamalara girmeden anlatmaya calisacagim. Blok nedir? Dijital imza nedir? Full node nedir? Mining yapan kisi tam olarak ne yapmaktadir? bu gibi sorularin yanitlarini biliyor olmalisiniz. Bilmiyorsaniz eski yazilarimdan bunlari okuyabilirsiniz yada google amcaya sorun derim…

2- Merkezsiz Sistemler

Merkezsiz sistemler; hicbir yerden yonetilmeyen, hicbir yer tarafindan kapatilamayan, sansurlenemeyen sistemlerdir. Mesela Bitcoin’i ornek verirsek, bu yaziimin degistirilmesi icin kullanicilarin %51 inin degisimi kabul etmesi ve geri kalanlarinda zamanla isleme almasi gereklidir. Yoksa sklikla gordugumuz gibi yeni bir Fork (catallanma) olur.

Bitcoin blocklardan olusmustur. Her block ta dijital imzalardan olusmustur. Yani kokunde Bitcoin dijital imzadir. Bunlarin insanlarin birbirine gondermesi ve bu islemlerin tutuldugu ajandadir. Iste butun bu imzalarin ve blocklarin gonderilebildigi, ajandanin tutuldugu yazilima full node denir. Simdi bunun merkezsizlikle ne alakasi var demeyin. Full node lar Bitcoin eko sisteminin korunmasinda baslica oneme sahiptir. Butun full node lar birbirinin aynisidir ve kimsenin kim oldugu belli degildir. Ama birbirlerine baglilardir. Sistemde degisiklik yapma yetkisine sahiplerdir ama yapilan degsiklik diger kisiler tarafindan onaylanabilir yada ret edilebilir. Mesela bir islem yaptiysaniz bu bir degisikliktir ve bu herkes tarafindan onaylanacaktir. Ama siz 21 milyon olarak belirlenmis Bitcoin coincap miktarini 22 milyon yaparsaniz bu degisiklik %51 tarafindan onaylanmayacaktir

Merkezsiz sistemlerin dagtilmis sistemlerden ayiran en onemli ozelliklerden biri, her noktanin birbirinden ayri degisim teklifi verebilmesiir.

Ayrica Merkezsiz sistemler dagitilmis sistemlerin bir alt parcasi olarak dusunulebilir. Hani televizyonda da sklikla duydugumuz bir tabir var. Hucre sistemi denir. Her hucre kendi icerisinde sekillenir. Birbirlerine baglidirlar, iletisim halindedirler. O sekilde dusunelim.

Dagitilmis sistemlere mesela Politika dersek, mrekezsiz sistemlere Demokrasi yada Kapitalizm yada Monarsi diyebiliriz. Birbirinden bagimsiz. Kendi seklini uygulayan sistemler gibi dusunulebilir.

Merkezsiz sistemler devletlerin yasaklarini umursamaz. Onlardan etkilenmez. Bir devletin merkezsiz sistemi bitirebilmesi yada yok edebilmesi icin onu kullanan kisilerin hepsini tek tek bulup yazilimlari cokermesi gerekir ki bu imkansizdir. Dolayisiyla devletler boyle sistemleri engelleyemezler bile.

Merkezsiz sistemlerin adil ve herkese acik olma ilkeleri vardir. Bitcoinin fiyati artiyor yada balinalar manipule ediyor diye Bitcoin merkezli sayilmaz. Cunku hicbir balinanin Bitcoin sistemi uzerinde kimseden fazla yetkisi yoktur. Hicbir degisiklik yapamaz sistem uzerinde. Sadece alip satabilir. Herkez gibi.

Merkezi olmayan sistemlerin tek bir yerden acilip kapanmasida mumkun degildir. Tek bir server i yoktur. Tek bir karar mercii yoktur. Tek bir kurulusu yada kurumu yada devleti yoktur. Onu yaratmis olan kisilerin bile yonetiminde degillerdir.